News Portal

रेडियो सुन्नुहोस्

विश्व नारी दिवस र नेपालमा नारीको अवस्था

सरद बिष्ट२०७८ फागुन २४, प्यूठान
४५० पटक
२०७८ फागुन २४, प्यूठान

हरेक वर्ष आउने फाल्गुन २४ गते अर्थात मार्च ८ मा विश्वका धेरैजसो मुलुकमा अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस मनाइन्छ । नारी दिवस भनेको के हो ? यो दिवस किन मनाइन्छ भन्नु भन्दा पहिले नारीको हुन् ? सर्व प्रथम यसको विशाल अर्थ थाहा पाउनु पर्दछ । त्यसैले नारी भनेको हेमाङ्कराज अधिकारीले प्रधान सम्पादक गरेको नेपाली वृहद् शब्दकोष अनुसार नर+ई मिली नारी भन्ने हुन्छ । जुन तत्सम शब्द हो । जस्को अर्थ महिला, स्त्री, आइमाई, स्वास्नी मान्छे र सिंगो नारी जाति भनेर उल्लेख गरेको छ ।

यो दिवस संयुक्त राज्य अमेरिकाको न्यूयोर्क शहरको एउटा कपडा उद्योगमा सन् १८५७ मार्च ८ आजकै दिन महिलाहरुले पनि पुरुष सरह नै ज्याला पाउनु पर्दछ भन्दै पहिलो पटक एकजुट भएर आन्दोलनमा सहभागी भएका थिए । उक्त मिलमा सन् १८६० मार्च ८ मा यिनै महिलाहरुले राष्ट्रिय स्तरको पहिलो महिला सम्मेलन सम्पन्न गरेका थिए । फ्रान्सको पेरिस सहरमा पनि सन् १८८९ मार्च ८ मा पहिलो अन्तराष्ट्रिय स्तरको महिला सम्मेलन भएको थियो । अमेरिकाको सिकागो शहरमा सन् १८९७ मार्च ८ कै दिन महिला अधिकारका लागि विशाल आमसभा, जुलुस र हडताल भयो । उक्त आन्दोलनका मागहरुमा पुरुष समान ज्याला पाउनु पर्ने, १० घण्टा भन्दा बढी कामको विरोध, मातृशिशुको अधिकार, मजदुर संगठनमा महिलाको पनि मताधिकार हुनु पर्ने आदि विषयहरुको उठान भएको थियो ।

सन् १९७६ लाई संयुक्त राष्ट्रसंघले मार्च ८ लाई अन्तराष्ट्रिय नारी दिवसका रुपमा घोषणा गर्यो । विश्वका झण्डै १८९ सरकारका प्रतिनिधिद्धारा हस्ताक्षरित सन् १९९५ को बेइजिङ घोषणापत्रले प्रत्येक महिलाले इच्छा अनुसाार राजनितीमा भाग लिन पाउने, शिक्षा आर्जन गर्न पाउने, कुनै पनि लैङ्कि विभेद र हिंसाको सिकार नभई समाजमा स्वतन्त्र रुपमा बाँच्न पाउने अधिकार सहितको ऐतिहासिक कदमको निर्णय गरियो । जुन निर्णय महिला हकहितको लागि विश्वभर लागु हुँदै गयो । विश्वका अन्य देशहरुमा झँै प्रत्येक वर्ष हाम्रो देश नेपालमा पनि अन्तराष्ट्रिय नारी दिवस भव्यताका साथ मनाउने गरिन्छ । तर, दुःखको करा के छ भने आम नेपाली महिलाले आफ्नो लैङ्गिक अधिकारको समानताको अनुभूति पूर्ण रुपमा सुरक्षित गर्न पाएको देखिदैन । सरसर्ती हेर्दा महिलाले समानताको लडाई शुरु गरेको एक शताव्दी भन्दा बढी भईसकेको अवस्थामा समेत महिला विरुद्धको शोषण, असमानता, विभेद, बलात्कार र एसिड आक्रमण जस्ता जघन्य अपराध पनि एक्काइसौ सताब्दीसम्म आईपुग्दा पनि अन्त्य भइसकेको छैन । त्यसमा पनि हाम्रो जस्तो पुरुष प्रधान देशहरुमा त अझै धर्म, संस्कृति रपरम्पराको नाममा महिला माथि विभेद र शोषण कायमै छन् ।

हाम्रो जस्तो विकासोन्मोख देशमा ग्रामीण अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड महिला नै रहेका छन् । गाँउघरमा बसोबासको दृष्टिकोणले पनि हेर्दा प्राय महिला नभएको घर नै हुदैन । पुरुषहरु कमाउन विदेशतिर जाने भएकोले गाँउघरमा महिलाहरुको बर्चश्व धेरै छ । तर पनि, महिलालाई समाजले हेर्ने दृष्टिकोण नै नीच खालको भएकोले आफ्नो आवाजहरु वुलन्द गर्न सक्दैनन् । नेपाली महिलाहरुको विडम्वना यही छ । भागीरथी भट्ट र निर्मला पन्तको बलात्कार पछिको हत्या त देशको उदाहरण मात्र हुन । कति महिला दिदी–बहिनीहरु दिनमा बलात्कृत हुन्छन ?, कति बालिकाहरुको दिनमा बाल बिवाह हुन्छ ?, कति बुहारी चेली कर्मघरबाट पिडित हुन्छन् ?, कति महिलाहरु प्रसवको पिडा बढी भएर मर्छन ? कति महिला भारतको शहरमा बेचिएका छन् ? कति नेपाली महिलाहरु विदेशको खाडी मुलुकमा साना बालबच्चाहरु छोडेर काम गर्न बाध्य भएका छन्? कति बालिका र महिलाहरु शिक्षाको उज्यालो घामबाट बञ्चित भएका छन् त्यसको बारेमा सरकार नै बेखबर होला ।

नेपालमा, मार्च–८ को दिनलाई नारी दिवसको रुपमा मनाउनु पर्दछ भनेर मात्र अर्थ हुदैन । देशभर आमसभा, नारा जुलुस गरेर मात्र महिलाहरुको अधिकार सुनिश्चित हुदैन । नेताहरुले भाषण गर्दैमा महिलाहरु सुरक्षित हुन्छन भन्ने कुरा ग्यारेन्टी छैन् । पार्टी प्यालेस र तारे होटलमा महिला अधिकारका बारेमा कुरा र बहस गरेर सम्भव छैन । महिला अधिकारका लागि देशैभर महिला जागरण र सचेतना ल्याउनु पर्दछ । संविधानमा महिला अधिकारका धारा र उपधारा लेखेर मात्र हुदैन् । कार्वान्वयनको लागि राज्यका सबै निकायहरु क्रियाशिल हुनु पर्दछ । महिलाहरुलाई समाज र सिंगो देशमा हेर्ने दृटिकोण त्यति रामे छैन् । त्यही भएर नै महिलाहरु राज्यको हरेक निकायमा पछाडी परेका छन् । भन्ने बेलामा महिलाहरु देशको आधा धर्ति हुन भन्ने तर, व्यवहारमा त्यसो गरेको पाइदैन् । कतिपय ठाँउहरुमा महिलालाई बोक्सीको आरोपमा गाई, वस्तुको गोबर र मलमुत्र खुवाएको कारुणीक खबरहरु पत्रपत्रिकामा आउँछन । नारीलाई प्रयोग गरिने शब्दहरु आइमाई, स्वास्नी मान्छे, वेश्या, राँडी, वोक्सेनी, विधुवा जस्ता शब्दहरु आफैमा घृणित छन् । यही शब्द सञ्जालले नै महिलाहरुलाई संकुचीत घेरामा राखेको छ । धनकी देवी लक्ष्मी, विद्याकी देवी सरस्वती र शक्तिको देवी दुर्गा भनेर नारीलाई पूजा गर्ने हाम्रो नेपाली समाज महिलालाई भने पुरुष समान व्यवहार गर्न सकेको छैन् । दैनिक जसो आउने नेपालका ठुला मिडियाहरुले महिला हिंसा, विभेद, बलत्कार, शोषणजस्ता खबरहरुले प्राय पहिलो पेजमा स्थान पाएका हुन्छन् । जन्म उत्सव देखि मुत्यु संस्कारसम्म महिला भेदभाव र अपहेलना नेपालमा अझै छ ।

अबको नारी दिवस मनाउनु भनेको देशमा नयाँ जागरण ल्याउनको लागि देशैभरका महिला दिदी–बहिनीहरु एकजुट हुनुपर्दछ । महिला नै महिलाको शत्रु भएर होइन्, मित्र भएर अगाडी बढ्नु पर्दछ । हिमाल, पहाड र तराईका सबै क्षेत्रमा बसोबास गर्दै आउनु भएका महिला दिदी–बहिनीहरुको विषयमा हरेक दिन नयाँ जागरण, नयाँ अभियान र नयाँ शशक्तिकरणकासाथ मुलुक अगाडी बढ्यो भने मार्च–८ र नारी दिवस मनाउनुको अर्थ र सार्थकता रहन्छ । देशमा शान्ति, समृद्धि र शुसासनको पनि प्रत्याभूति हुन्छ । समाजमा जरो गाडेर पुरातनवादी सोचमा परिर्वतन र पुरुषवादी मानसिकतामा शुद्धिकरण भई समानताको व्यवहार देख्न पाईयोस् । नेपालमा मात्र नभएर विश्वभरका सबै महिलाहरुले आफ्नो राज्यमा स्वतन्त्रता, न्याय र कानुनी राज्यभएको अनुभूति गर्न सकून । फाल्गुन २४ गते ११२ औं नारी दिवसको भव्य शुभकामना ।

 

प्रतिकृया दिनुहोस्

माण्डवी गाउँपालिकामा महोत्सव लाग्दै

प्यूठानको माण्डवी गाउँपालिका १ त्रिवेणीमा कृषि तथा पर्यटन प्रवद्धनका लागि प्रथम माण्डवी महोत्सव सञ्चालन हुने...

सामुदायिक विपद व्यवस्थापन समितिको क्षमता वृद्धि तालिम प्यूठान नगरपालिकामा

प्यूठान नगरपालिकामा समुदायको अगुवाईमा विपद जोखिम न्युनिकरण परियोजना अन्तर्गत सामुदायिक विपद व्यवस्थापन समितिको क्षमता वृद्धि...

नेपाल नेत्रज्योति संघको २८ औं स्थापना दिवसमा निशुल्क आँखा परीक्षण

नेपाल नेत्रज्योति संघको २८ औं स्थापना दिवसको अवसरमा निशुल्क आँखा परीक्षण गरिएको छ । मंगलबार...

रङ्गहरूको पर्व होली, पहाडी जिल्लाहरूमा हर्षाेउल्लासका साथ मनाइँदै

आज फागु पूर्णिमा अर्थात रङ्गहरूको पर्व होली, पहाडी जिल्लाहरूमा एकआपसमा हर्षाेउल्लासका साथ मनाइँदै छ ।...

डाक्टर महावीर पुन प्यूठानमा

राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्रका संचालक वैज्ञानि डाक्टर महावीर पुन प्युठान अएका छन । आफ्नो जिवन काहानी...