२०८० पुस २५पछिल्लो समय जिल्लाका किसानले गैरकाष्ठ वन पैदावार विक्री गरेर राम्रो आम्दानी गर्न थालेका छन् । गैरकाष्ठ वन पैदावार, श्रीखण्ड, टिम्मुर, अल्लोधागो, दालचिनी, रिट्ठा लगायत जडिबुटी विक्रि गरेर जिल्लामा ७ करोड भन्दा बढि रुपैयाँ भित्रने गरेको वन डिभिजन कार्यालय प्यूठानले जनाएको छ । कार्यालयका अनुसार बहुमूल्य प्रजाती मानीने सेतो चन्दन(श्रीखण्ड)बाट मात्रै बार्षीक ३ करोड बढि रुपैयाँ भित्र्न्छ । टिम्मुरबाट २ करोड दालचिनीबाट १ करोड ५० लाख, अल्लोधागोबाट ५० लाख र अन्य गैरकाष्ठ पैदावारबाट ५० लाख भन्दा बढि रुपैया भित्र्ने गरेको छ ।
श्रीखण्ड बिक्रि गरेर प्यूठान नगरपालिकाको दाखाक्वाडि र स्वर्गद्धारी नगरपालिकाको भिंगृका किसानले राम्रो आम्दानी गरेको वन डिभिजन कार्यालय प्यूठानका प्रमुख शंकर प्रसाद गुप्ताले बताए । कार्यालयका अनुसार हाल किसानले ३ हजार रुपैयाँ किलोमा श्रीखण्ड बिक्रिगर्दै आएका छन् । जिल्लाबाट दुई जना व्यापारीले श्रीखण्ड संकलन गरेर निकासी गर्ने इजाजत लिई श्रीखण्डको कारोवार गर्दछन् । गत वर्ष श्रीखण्डको व्यापार बुझ्न जिल्ला बाहिरबाट व्यापारी हेलिकप्टर समेत चाटर गरेर आएका थिए ।
शुरुमा खादाक्वाडीबाट फैलिँएको चन्दन बिजयनगर, खैरा, रम्दी बिजुवार, भिंगृ र बांगेसाल क्षेत्रमा फैलिएको छ । कार्यालयले नर्सरी बनाएर स्थानीयलाई श्रीखण्डको विरुवा वितरण गर्दै आएको छ । जिल्लाको बांगेसाल, बिजुवार, भिगृ र बरौलामा नर्सरी बनाएर किसानलाई विरुवा वितरण गर्दै आएको कार्यालयले जनाएको छ । यस वर्षबाट झिमरुक गाउँपालिकाको मच्छिबाट समेत नर्सरी सञ्चालनमा ल्याएर किसानलाई श्रीखण्डको विरुवा वितरण गर्न योजना बनाएको कार्यालय प्रमुख गुप्ताले बताए । कार्यालयले हरेक वर्ष १ लाख बढि श्रीखण्डका विरुवा उत्पादन गरेर किसानलाई वितरण गर्दै आएको जनाएको छ ।
चराको माध्यमबाट समेत श्रीखण्ड जिल्लाभर फैलिदै गएको छ । विउ, काठ र बेर्ना बेचेर स्थानीयले लाभ लिदै आएका छन् । २०२९ सालमा दाखाक्वाडीका स्थानीय माधवसिंह खत्रीले दक्षिण भारतबाट श्रीखण्डको बिउ लिएको स्थानीय बताउँछन् । प्यूठान नगरपालिका–२ दाखाक्वाडीका बेदप्रसाद पौडेलले हिजोआज स्थानीयले श्रीखण्ड संरक्षण गरेर जोगाउन थालेको बताए । ‘श्रीखण्ड हो भन्दा शुरुमा विस्वास लागेन’,उनले भने, ‘पछि जिल्ला वनले श्रीखण्ड भएको जानकारी गराएपछि संरक्षणमा लागेका छौ ।’ फलको बोक्रा चराले मन पराउने भएकाले जंगलैभरी फैलिएको पौडेलले बताए । १५ देखि २० वर्ष पुरानो बोटभएमा विक्रि गर्न लायक काठ मानिन्छ ।
यस्तै जिल्लाबाट हरेक वर्ष ५४ हजार किलो भन्दा बढि टिम्मुर निर्यालत हुने गरेको छ । यसबाट २ करोड बढि रुपैयाँ जिल्लामा भित्र्ने गरेको छ । जिल्लाको टिम्मुर पकेट क्षेत्रका स्थानीय जंगल, खर, खर¥याङमा र बारीका पाँटा छेउमा रहेका टिम्मुरका बोटबाट दाना संकलन गरेर स्थानीय व्यापारीलाइ बिक्रि गर्नेगरेका छन् । यसपाली जिल्लाको प्यूठान, स्वर्गद्धारी नगरपालिका, सरुमारानी, नौबहनि, गौमुखी गाउँपालिका क्षेत्रका किसानबाट १५ टन टिम्मुर खरिद गरेर बाहिर निर्यात गर्ने तयारी गरेको पुनम मसला उद्योग नयाँ बजारका सञ्चालन रेशम कुँवरले बताए । आफूले मात्रै किसान संगबाट ८० लाख रुपैयाँ बढिको टिम्मुर खरिद गरेको कुँवरले बताए ।
जिल्लाबाट १ करोड ५० लाख रुपैयाँ बढिको दालचिनीको निर्यात हुने गरेको कार्यालयले जनाएको छ । किसानले ८० मा बोक्रा र ४० रुपैयाँ किलोमा तेजपाट बिक्रि गर्दै आएका छन् ।
