२०७८ माघ २५यहाँका युवक ६ वर्षदेखि बाख्रापालन र नर्सरी खेतीमा रमाइरहेका छन् । यो पेशा आफ्ना लागि ब्यवसाय भन्दा पनि नसा बनेको यिनको अनुभव छ । गौमुखी गाउँपालिका ६, लिवाङका पदम बहादुर के.सी.ले आफू २२ वर्षको हुँदादेखि पशुपालनमा लागेका हुन् । उनी अहिले २८ वर्षका भए ।
‘आम्दानीका लागि १÷२ ठाउँ जागिर पनि गरे’, उनले भने, ‘जागिरले घर गुजारा नचलेपछि ब्यवसाय थालेको हुँ ।’ ‘सुरुमा २० वटा बाख्राबाट ब्यवसाय थालेको हुँ’, उनले भने, ‘त्यसपछि ५० देखि ८० वटा बाख्रासम्म पु¥याएको थिएँ ।’ ‘अहिले बिक्रि भएर घटेपनि अरु ब्याउने छन्’, उनले भने ।
जागिरका लागि थुप्रै ठाउँ धाएका के.सी.ले बिदेश जाने सोंच भने बनाएनन् । ऋण काढेर २० बाख्रा खरीद गरेका उनको फर्ममा अहिले ५२ वटा बाख्रा छन् । यि मध्ये २० वटा बाख्रा बोयर क्रस हुन् । बाख्रापालनबाट वार्षिक सरदर ३ देखि ५ लाख सम्म आम्दानी बचाउने गरेको उनको भनाई छ । के.सी.का अनुसार खसी, बोका, पाठा, पाठी र बोयर क्रस माउ बाख्रा बिक्रिबाट नियमित आम्दानी हुने गरेको छ ।
सुरुमा गाउँकै बोर्डिङ स्कुलमा ४ हजारको जागिर र त्यसपछि सडक बिभागमा १८ हजारको जागिर गरेको उनले बताए । ‘बोर्डिङको जागिरले घर खर्च पुग्दै पुग्दैनथ्यो’, उनले भने, ‘सडक बिभागको जागिरले पनि डेरा खर्च ठिक्क हुन्थ्यो ।’ समाचार र युटुवमा बाख्रापालनबाट युवाहरुले आम्दानी गरेको खवर सुनेर आफूपनि बाख्रापालनमा ब्यवसायमा होमिएको उनको भनाई छ । बाख्रापालनमा उनकी श्रीमती मिठा कुमारी, ७३ वर्षका वुवा राम बहादुर र ७५ वर्षिय आमा मनिले सहयोग गर्दै आएका छन् ।
‘श्रीमती, बुवा र आमाले बाख्रा चराउने र घाँस काट्नुहुन्छ, मैले गोठ र मार्केटिङको काम गछुँ’, उनले झुलेनी पोष्टसँगको कुराकानीमा बताए । सुरुका २ वर्षमा आम्दानी नहुँदा हरेश खाने स्थितीमा पुगेको उनको भनाई छ । ‘ब्यवसाय थालेको दुई ढाइ वर्ष हुन थाल्यो’, उनले भने, ‘लगानी बढ्दा बोका पाठा बिक्रि नहुँदा चक्कर लागेको थियो ।’
अहिले भने यो पेशाबाट घर परिवार आफू सन्तुष्ट रहेको उनी बताउँछन् । सुरुमा ८ वटा पाठा, पाठी र बोका बिक्रि गर्दा २ लाख ५० हजार नाफा हुँदा खुवै सन्तुष्ट मिलेको उनको पहिलो अनुभव छ । बाख्रापालनसँगै उनले घाँस र विरुवाको नर्सरी खेती पनि गरीरहेका छन् । ‘नर्सरी खेती थालेको पनि ४ वर्ष पुगेछ, दुबैबाट आम्दानी बढेकोले खुसी छुँ’, उनले भने ।
बाख्रापालन भन्दा नर्सरीबाट रस परेको उनी बताउँछन् । प्रत्येक वर्ष नर्सरीका बिरुवा बिक्रि हुने भएकाले आम्दानी पनि बढेको छ । अब बाख्रापालनसँगै नर्सरी खेती बिस्तारको योजना रहेको उनले भने । के.सी.का अनुसार ८ रोपनी जग्गामा नर्सरी खेती गरेका छन् ।
नर्सरीमा २ लाख भन्दा बढी टिमुर, डालेघाँस, भुइघाँस, किम्बु, नेप्पियर, सुपर नेप्पियर, राइफन्यु, भटमासे लगायतका घाँस र बिरुवा छन् । नर्सरीबाट यो वर्ष ६÷७ लाख रुपैयाँ नाफा गर्ने लक्ष्य राखेको उनको भनाई छ । बिरुवा बिक्रिबाट हालसम्म २० लाख बढी कारोवारमा १० लाख सम्म नाफा गरेको उनले बताए । नर्सरी र बाख्रापालनको कमाईबाट के.सी.ले दाङमा घडेरी किनेका छन् । यी दुबैको आम्दानी वार्षिक सरदर १५ लाखसम्म हुने गरेको छ ।
