News Portal

रेडियो सुन्नुहोस्

मौलिक संस्कृती संरक्षणका लागि भैलो प्रतियोगिता : मौलिक संस्कृति लोप हुँदै

एलबी थापा
१७७१ पटक

तिहारको सुरुवातसँगै देउसी भैलोको रौनक पनि सुरु हुन्छ । यो बेला शहरदेखि गाउँसम्म विभिन्न समूह देउसी भैलोमा झुमिरहेका छन् । बालबालिकादेखि युवायुवती र बृद्धबृद्धाहरुलाई समेत देउसी भैलोले छोएको हुन्छ । यहाँ देउसी भैलोमा प्रस्तुत गरिने लोपोन्मुख परम्परागत संस्कृतिले सर्वसाधारण आकर्षित हुन्छन् ।

देउसी भैलोमा परम्परागत रुपमा नाचिने थाली नाच, मादले मारुनी, सालैजो, सिरफुले लगायत पुख्र्यौली नृत्य देखाइन्छ । परम्परागत रुपमा रहेका विभिन्न जातजातिका लोपोन्मुख संस्कृतिहरुलाई समेत देउसी भैलोमा देखाउने प्रचलन छ ।
गाउँघरमा मौलिक रुपमा देखाइने भैलो संरक्षणका लागि गौमुखी गाउँपालिकामा प्रतियोगिता आयोजना गरेको छ । ‘कला संस्कृतिको जगेर्नाका लागि देउसी भैलो प्रतियोगिता गरीएको हो’ गौमुखी युवा अभियानका संयोजक बसन्तलाल पुरीले भने, ‘यसरी देखाइने पुराना संस्कृति नयाँ पुस्ताले सिक्ने मौका पाउँछन् ।’

गाउँघरमा रहेका बिभिन्न जनजाति र समुदायले खेल्ने देउसी भैलोमा आफ्ना मौलिक संस्कृति समेट्ने भएकाले प्रतियोगिता गरीएको उनले बताए । प्रतियोगितामा ६ समुहले भाग लिएका थिए । गौमुखी गाउँपालिका वडा नं. ७ को भैलो समुह प्रथम बनेको थियो । प्रतियोगितामा ५ नं. वडा ठुलावेसीको समुह दोस्रो र ६ नं. वडा लिवाङको समुह तेस्रो स्थान भएका थिए ।

गतवर्ष एकीकृत बचत तथा ऋण सहकारी संस्था गौमुखी ५, ठुलावेसीले एकादशीको अवसरमा पहिलो पटक आयोजना गरेको भैलो प्रतियोगिता कार्यक्रम यो वर्ष पनि सोमवार प्रतियोगिता सञ्चालन गरेको छ । जिल्लामै पहिलो पटक भैलो प्रतियोगिता आयोजना गरीएको बताउँदै स्थानीय केशव के.सी.ले लोपोन्मुख संस्कृती जोगाउनका लागि हरेक वर्ष प्रतियोगिता गर्ने बताए ।

प्रतियोगितामा मदाने  गाउँपालिका १ अग्लुङ्ग गुल्मिको समुह प्रथम गौमुखी गाउँपालिका ७ नारीकोट दोस्रो र गौमुखी गाउँपालिका ५ को समुह तेस्रो स्थान भएका थिए । प्रतियोगितामा १२ टिमको सहभागी थियो !

युवा पुस्ताहरु साउण्ड सिस्टम बजाएर भैलो नाच्ने प्रचलन बढ्दै गएकाले पुरानो संस्कृती जगेर्नाको लागि प्रतियोगिता आयोजना गर्नुपरेको उनको भनाई छ ।

मौलिक संस्कृति लोप हुँदै

धार्मिक ग्रन्थ अनुसार भगवान् विष्णुबाट यमपञ्चकको पाँच दिन स्वर्ग, मत्र्य र पाताल तीनै लोकको शासन गर्ने बरदान पाएका बलिराजाले ‘भलो होस’ भनी घरघरमा गाउन लगाएको सम्झनामा देउसी भैलो खेल्ने चलनको सुरुवात भएको विश्वास गरिन्छ ।

तिहारका अवसरमा खेलिने परम्परागत देउसी भैलो पछिल्लो समय लोप हुँदै गएको छ । युवा युवतीहरु खेल्ने देउसी भैलोमा मौलिकपन हराउँदै जाँदा यसको मर्म नै मेटिन थालेको हो । यिनीहरुले देउसी भैलो खेल्ने गरेपनि ड्रम बजाएर नाच्ने गर्दछन् । पछिल्लो समय रेकर्ड भएका गीतहरुमा नाँच्ने त झनै प्रचलन जस्तै बनेको छ ।

युवा पुस्ताहरु नै यस्तो गर्दा बुढा पाका पुस्ताहरु मौलिकता हराउँदै गएकोमा चिन्ता ब्यक्त गर्दछन् । पहिले खेलिने देउसी भैलो भावनात्मक हुने गरेपनि अहिलेको देउसी भैलो मनोरञ्जनमा मात्रै सीमित भएको यिनीहरुको बुझाई छ ।

‘हाम्रो पालामा अहिलेको जस्तो प्रविधि थिएन’, खुङका मन बहादुर बि.क.ले भने, ‘मादल र बाँसुरीको तालमा भाइ बहिनीका कथा व्यथा गाउँथ्यौं, अहिलेको नाच त कस्तो कस्तो ।’ बि.क.का अनुसार देउसी भैलोमा आधुनिकीकरणको प्रभाव बढ्नु स्वाभाविक रहेपनि देउसी भैलोको खास महत्व र मर्मलाई हराउन दिन नहुने बताउँछन् ।

पाका पुस्ता खेल्ने भैलो, बालबालिका र किशोर किशोरी खेल्ने देउसीमा भिन्नता आउन नहुनेमा उनले चिन्ता ब्यक्त गरे । सामूहिक रुपमा खेलीने देउसी भैलो गाउँदै, नाच्दै आशिष दिने र घरधनीले दिने दान दक्षिणा स्वरुप लिने पुरानो चलन हो । आजभोली चन्दा संकलन गर्ने गरी चिठि काटेरै भैलो खेल्ने गरीएको लोक दोहोरी गित प्रतिष्ठान प्यूठानका अध्यक्ष तुकमानसिंह कार्किले बताए ।

देउसी भैलोलाई मनोरञ्जनसँगै पुराना संस्कृतिको संरक्षण र सामाजिक काममा सहयोग जुटाउने माध्यम बनाउनु सकारात्मक पक्ष मानिए पनि जबर्जस्ती चन्दा उठाउने कार्य संस्कृती संरक्षण नभई दुरुपयोग भएको उनको बुझाई छ । परम्परागत चाडपर्वलाई आफ्नो मौलिकता नहराउने गरी मनाउने परिपाटी बसाल्न सके मात्रै ऐतिहासिकताको जगेर्ना हुने र साँस्कृतिक महत्व बढ्ने कार्किले बताए ।

हाम्रा सामाग्रीहरू झुलेनी युनाइटेड नेटवर्क प्रा.ली. द्वारा सञ्चालित निम्न सञ्चारमाध्यममा हेर्न, पढ्न र सुन्न सकिन्छ ।

– www.jhulenipost.com (दर्ता नं. २७८२ /२०७८/ ०७९, सूचीकृत नं. २८८४/ २०७८/ ०७९)

– रेडियो झुलेनी १०४.७ मेगाहर्ज (इजाजत पत्र नं. ०१/ २०७८/ ०७९, लाइसेन्स नं. ४२/ २०७८/ ०७९)

– झुलेनी पोष्ट साप्ताहिक (मङ्गलवार) (दर्ता नं. ११ (जिल्ला प्रशासन कार्यालय प्युठान), प्रेस काउन्सिल नेपालबाट ख वर्गमा वर्गीकृत)

प्रतिकृया दिनुहोस्

आत्महत्या न्यूनीकरणका लागि प्यूठान नगरपालिकामा अन्तरक्रिया

आत्महत्या न्यूनीकरणका लागि प्यूठान नगरपालिकाले सरोकारवालाहरू बिच अन्तरक्रिया सम्पन्न गरेको छ । प्यूठान नगरपालिकाको आयोजना,...

युवा स‌ङ्घ नौबहिनीको नेतृत्वमा युवराज चयन

राष्ट्रिय युवा संघ नेपाल नौबहिनी गाउँपालिकाको अध्यक्षमा युवराज पुन निर्वाचित भएका छन् । आईतवार भएको...

खानेपानी मन्त्री थापाको बाग्दुला मच्छि पैदलयात्रा सम्पन्न

लुम्बिनी प्रदेशका शहरी विकास तथा खानेपानी मन्त्री सरोज थापाले प्यूठान नगरपालिका वडा नं. ८ बाग्दुलादेखी...

जिल्ला सहकारी संघको साधारणसभा सम्पन्न

जिल्ला सहकारी संघ लिमिटेड प्यूठानको ११ औँ साधारणसभा सम्पन्न भएको छ । संघका जिल्ला अध्यक्ष...

देशभक्त र प्रगतिशील मजबुत बन्दा प्रतिक्रियावादीहरू आतङ्कित: ओली

नेकपा (एमाले) का अध्यक्ष एवं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले प्रगतिशील, देशभक्त र जनवादी शक्तिहरू मजबुत...