प्यूठानमा दैनिक दुई हजार भन्दा बढि लिटर दूध जिल्ला बाहिरबाट भित्रने गरेको छ । जिल्लालाई आवश्यक पर्ने दूध अपुग भएपछि बाहिरबाट दूध लिन परेको व्यवसायिहरु बताउँछन् । दूधमा जिल्ला आत्मनिर्भर नहुँदा डेरी पसलहरुले दूध जिल्ला बाहिरबाट लिएर उपभोक्तासम्म पुर्याउने गरेका हुन् । डेरी पसलहरु धेरै जसोले छिमेकी जिल्ला दाङको लमही, गढवा लगायत देउखुरी उपत्यकाबाट दूध लिएर बिक्री गर्ने गरेका छन् ।
प्यूठान नगरपालिका ४ जुम्री बजारमा रहेको न्यू पाण्डे डेरी एण्ड हंस बेकरीका सञ्चालक महेन्द्र योगीले आफ्नो डेरीमा जिल्ला भित्रबाट दैनिक १५ लिटर मात्र दूध आउने गरेको बताए । उनको डेरीमा बिक्री हुने बाँकी दूध बाहिरबाट लिने गरेका छन् । ‘स्थानीय किसानले लिएको दूधले मात्र कहिल्यै पुग्दैन,’ उनले भने, ‘हप्तामा करिब १ हजार २ सय लिटर दूध दाङबाट लिने गरेका छौ ।’ उनको डेरीबाट दैनिक १ सय लिटर भन्दा बढी दूध विक्री हुने गर्दछ ।
यस्तै यहाँको अर्को किसान डेरी उद्योग एण्ड भद्रकाली बेकरीले पनि जिल्लाका किसानले लिने दूध अपुग भएपछि बाहिरबाट दूध लिएर विक्री गर्ने गरेको छ । ‘स्थानीय किसानले ल्याउने दूधले मात्र कहिल्यै पुग्दैन,’सञ्चालक शोभा घिमिरेले भनिन्,‘यसले गर्दा दुध बाहिरबाट लिनुपर्छ ।’ जिल्लाका ४/५ ठाउँको संकलन केन्द्रबाट दैनिक १ सय ८० लिटर दूध आफ्नो डेरीमा आउने गरेको उनले बताईन । जिल्लाको उत्पादनले माग धान्न नसकेपछि बाहिरबाट हप्तामा १ हजार लिटर दूध ल्याउने गरेको उनको भनाई छ । किसान डेरीमा दैनिक १ सय ३० लिटर दूध बिक्री हुन्छ । जिल्ला बाहिरबाट दूध आयात गर्दा समस्या हुने भए पनि बाध्यताले दूध लिनु परेको व्यवसायिहरुको गुनासो छ । लामो यात्राबाट दूध आयात गर्दा ढुवानी धेरै लाग्ने, दूध बिग्रीएर फाल्नु समेत परेको व्यवसायिहरुको गुनासो छ ।
किसान र पाण्डे डेरीमा मात्र होइन बिजुवार, बाग्दुला, क्वाडी, भिंगृ लगायत बजार क्षेत्रहरुका डेरीहरुले बर्खाको समयमा समेत बाहिरबाट दूध लिएर बिक्री गर्नु पर्ने अवस्था रहेको प्यूठान उद्योग बाणिज्य संघका महासचिब सन्देश आचार्यले बताए । प्यूठान नगरपालिकाका पशु शाखा प्रमुख गिरीराज पौडेलले नगरपालिका क्षेत्रका बजारहरुमा मात्रै दैनिक १ हजार लिटर दूध खपत हुने गरेको बताए । ‘जिल्लालाई धान्ने दूध यहाँ उत्पादन नै हुदैँन,’उनले भने,‘बाहिरबाट जिल्लाभरमा दैनिक दुई हजार लिटर दूध भित्र्ने अनुमान छ ।’