प्युठान,९ पुस जिल्लाका स्थानिय तह माछाको संरक्षणमा जुटेका छन् । जिल्लाका तीन स्थानिय तह माछाको संरक्षणमा जुटेका हुन् । प्युठान नगरपालिका, ऐरावती गाउँपालिका र नौवहिनी गाउँपालिका र अर्घाखाँचीको भूमिका स्थान नगरपालिकाले छुने स्थानहरुलाई झिमरुक जलाधार व्यवस्थापन परियोजना बनाईएको पानी परियोजनाका फिल्ड निर्देशक भास्कर भट्टराईले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ⁻‘प्युठानमा डेड वर्षदेखि पानीको प्रोफाईल निमार्ण कार्य, जलिय प्रदुषण हटाउने, पानीको मुहान सुरक्षित गर्ने कार्य पानी परियोजनाले गरेको छ ।’
आईतबार झिमरुक जलाधार क्षेत्रमा माछाको संरक्षण कसरी गर्न सकिन्छ , जलिय जीव तथा जैविक विविधता संरक्षण कसरी गर्न सकिन्छ भनि विधेयक निमार्ण कार्यशाला गोष्ठि स्थानीय तहका प्रमुख तथा प्रतिनिधि, स्थानिय माझी समुह, सम्वन्धित व्यक्तिहरुको उपस्थितीमा पानी परियोजनाले गरेको छ ।
माछाको संरक्षण गर्न चुनौती भएको ऐरावती गाउँपालिकाका प्रवक्ता दामु विकले बताउनुभयो । ऐरावती गाउँपालिकाले बम, बीस र करेन्ट लगाएर माछा मार्ने कार्यलाइ रोक लगाएको उहाँले बताउनुभयो । गाउँपालिकाले बिनासकारी ढंगबाट माछा मार्ने कार्यलाई रोक लगाउने निर्णय गरेको गाउँपालिका उहाँले बताउनुभयो । पानी परियोजना मार्फत विभिन्न लक्ष्य समेटेर माछा संरक्षण गर्ने अभियान अगाडी वढेको उहाँले बताउनुभयो । त्यस्तै प्युठान नगरपालिका, नौवहिनी गाउँपालिका र भुमेकास्थान नगरपालिकाले पनि माछाको संरक्षण गर्न प्रतिवद्ध रहेको नगर तथा गाउँप्रमुखले प्रतिवद्धता जनाएका छन् ।
पानी परियोजनाका बातावरण नीति तथा कानुन विज्ञ नारायण बेलबासेले अव्यवस्थित रुपले माछा मार्न सरकारले रोक लगाएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयोे,‐‘स्थानिय तहले माछा संरक्षण गर्नका लागि कानुन बनाउन पर्छ । ’ कानुन बनाएर स्थानिय बासिन्दालाई सुसुचित बनाउन स्थानिय सरकार अग्रसर हुनुपर्ने उहाँले बताउनुभयो ।
माछा संरक्षण गर्न माझी समुह गठन
पानी परियोजनाले प्युठानमा माछा संरक्षणका लागि ४ वटा माझी समुह गठन गरेको छ । ऐरावती गाउँपालिकामा २ र प्युठान नगरपालिकामा २ माझी समुह गठन गरेको पानी परियोजना तथा मल्ल्रानी ग्रामिण विकास सरोकार केन्द्रको साझेदारीमा सञ्चालित झिमरुकखोला जलाधार व्यवस्थापन परियोजनाको कार्यक्रम प्रवन्धक प्रवेश कक्षपतिले बताउनुभयो । प्युठान नगरपालिका वडा नंम्बर ३ डाँडागाउँमा अमिल्यारह माझी समुह, प्युठान नगरपालिका वडा नंम्बर ८ दम्तीमा दम्ती दोभान माझी समुह त्यस्तै ऐरावती गाउँपालिका वडा नंम्बर १ जुडा साजबोटमा बाङ्गेरह माझी समुह र वडा नंम्बर २ कडकुरामा रकसारह माझी समुह गठन गरि माछा संरक्षण गरेको उहाँले बताउनुभयो ।
माछा संरक्षण गर्न स्थानिय तहले कानुन बनाउनुपर्छ
झिमरुक जलाधार क्षेत्रमा माछाको संरक्षण गर्न स्थानिय तहले कानुन बनाउनुपर्ने अमिल्यारह माझी समुहकी कोषाध्यक्ष मुना कुमालले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो,‐‘माछा संरक्षणका लागि स्थानिय तहले कानुन बनाउनुपर्छ । ’ माछा करेन्ट लगाएर, विषादी हालेर वा बम हानेर माछा मार्ने प्रवृति रहेकाले माछा संरक्षणका लागि कानुन छिटो बनाउनुपर्छ । माछाको संरक्षणका लागि जलचर सम्बन्धि नियम कानुन नबनाई नहुने खानेपानी तथा उपभोक्ता महासंघका अध्यक्ष राम पहाडीले बताउनुभयो । माछा संरक्षणको लागि पानी उपयुक्त हुनुपर्छ । उहाँले भन्नुभयो,‐‘जलाधार नजिकका स्थानियले फोहोर व्यवस्थापन, ढल व्यवस्थापन गर्न जरुरी छ । ’
माछा बचाउन स्थानिय तह प्रतिवद्ध
झिमरुक जलाधार क्षेत्रमा माछाको संरक्षण गर्न स्थानियतहका प्रमुख प्रतिवद्ध रहेका छन् । प्युठान नगरपालिकाले जलीय संरक्षणका लागि आफु प्रतिवद्ध भएको नगरप्रमुख अर्जुन कुमार कक्षपतिले बताउनुभयो । उहाँले भन्न्ुाभयोे,‐‘कानुन बनाएर मात्र हुन्न यसलाई स्थानियले कार्यान्वयन गर्नुपर्छ । ’ माछा मारेरै जीविकोपार्जन गर्ने धेरै छन्। उहाँले भन्नुभयोे,‐‘नगरपालिकाले बैकल्पिक रोजगारीको व्यवस्था गर्ने छ । ’ त्यस्तै नौवहिनि गाउँपालिकाका प्रमुख शिवराज रिजालले माछाको संरक्षण गर्न गाउँपालिका व्यवस्थित तरिकाले अगाडी वढेको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो,‐‘कार्यपालिकाले कानुन बनाएर जनतासम्म पु¥याउने छ । ’
